Zachowek (niektórzy mawiają: „zachówek”) jest uprawnieniem do żądania określonej kwoty pieniędzy, przysługującym najbliższym członkom rodziny spadkodawcy, którzy zostali przez niego pominięci w testamencie, bądź w trakcie dysponowania przez niego swoim majątkiem za życia. To taka krótka definicja na sam początek. W niniejszym wpisie postaram się przybliżyć podstawowe i najważniejsze zasady dotyczące zachowku, a więc między innymi komu przysługuje zachowek, kiedy przysługuje, wobec kogo, w jakiej wysokości oraz jak go dochodzić.
Komu przysługuje zachowek?
Zachowku mogą się domagać zstępni (a więc dzieci, wnuki, prawnuki…), małżonek oraz rodzice zmarłego, ale tylko wtedy, gdyby dziedziczyli z ustawy, tj. gdyby spadkodawca nie sporządził testamentu. W najczęstszych przypadkach będą to więc dzieci oraz małżonek zmarłego. Wiele osób uważa, że sporządzenie testamentu wyłącza jakiekolwiek roszczenia najbliższych spadkodawcy, którzy zostali pominięci w testamencie. Nic bardziej mylnego! Roszczenie o zapłatę zachowku przysługuje w/w osobom właśnie wtedy, gdy spadkodawca sporządził testament. Uprawnienie do żądania zachowku nie przysługuje jednak rodzeństwu spadkodawcy, dzieciom rodzeństwa, a także jego dziadkom.
Wobec kogo przysługuje roszczenie o zachowek?
Roszczenie o zachowek przysługuje wobec spadkobiercy, który został powołany do dziedziczenia w testamencie. Może to być zarówno osoba z rodziny spadkobiercy, także tej najbliższej, jak i osoby spoza rodziny, np. przyjaciel. Ponadto w określonych przypadkach roszczenie o zachowek przysługuje wobec osób, które za życia spadkodawcy otrzymały od niego darowiznę (która została doliczona do spadku).
Jaka jest wysokość zachowku?
Wysokość roszczenia o zachowek zależy od sytuacji życiowej osoby uprawnionej. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego jeżeli osoba uprawniona jest trwale niezdolna do pracy, albo jeżeli uprawniony zstępny jest małoletni, przysługują 2/3 wartości udziału spadkowego, który by tej osobie przypadał, gdyby spadkodawca nie pozostawił testamentu (a więc gdyby dziedziczyła „z ustawy”). Pozostałym osobom przysługuje 1/2 wartości udziału spadkowego. Widać więc, że nawet w przypadku pominięcia w testamencie najbliższa rodzina spadkodawcy niekoniecznie musi zostać „z pustymi rękami”.
Kto nie może domagać się zachowku?
Zachowku nie mogą domagać się osoby, które zostały przez spadkodawcę wydziedziczone w testamencie z następujących powodów:
– wbrew woli spadkodawcy postępowały uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
– dopuściły się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
– uporczywie nie dopełniały względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Zachowku nie mogą się ponadto domagać osoby, które zostały uznane za niegodnego dziedziczenia przez sąd, a także które odrzuciły spadek. Dodatkowo można wyróżnić także sytuację zrzeczenia się dziedziczenia, tj. umowę zawartą przed notariuszem pomiędzy spadkodawcą i osobą, która byłaby uprawniona do zachowku po jego śmierci.
W artykule starałem się przedstawić naprawdę podstawowe zasady dotyczące zachowku. W kolejnych wpisach spróbuję przybliżyć bardziej „zaawansowane” informacje, w szczególności jak dochodzić zachowku przed sądem.
Źródło zdjęcia: Pixabay
OSTATNIE KOMENTARZE